Wattnou legt uit: Kleurtemperatuur

Als je aan de slag gaat met verlichting, wil je dat de lamp bij je interieur past én dat de lichtbron een bepaalde sfeer in huis creëert. De functie van een ruimte is belangrijk voor de keuze van een bepaalde lichtkleur en vice versa: de lichtkleur bepaalt de sfeer van een ruimte. Want zeg eens eerlijk, als je in de woonkamer zit wil je toch niet het gevoel hebben dat je bij de tandarts zit?! In de gemiddelde Nederlandse huiskamer hebben we liever warm en sfeervol licht dan koud en steriel. Terwijl dit in Mediterraanse, Afrikaanse en Aziatische landen juist andersom is - het is dus ook maar net waarmee je bent opgevoed.

Eén ding kunnen we in ieder geval vaststellen: de keuze voor een lichtkleur maakt of kraakt je interieur. Daarom vertellen we je meer over kleurtemperatuur, de meest voorkomende lichtkleuren en wat die Kelvin (of “K”) nu precies op de verpakking van je lamp doet.

We kunnen dat maar op één manier goed uitleggen. Daarvoor willen we dat je aan een kampvuur denkt. Als je naar een brandend kampvuur kijkt, zie je dat het vuur verschillende kleuren heeft. Onderin, waar het vuur het heetst is, zie je een witte of zelfs blauwe gloed. Verder naar boven, waar het vuur steeds minder heet wordt, ontstaat er een kleurverloop van geel naar rood.

Denk nu eens aan een gloeilamp die oogverblindend fel is. Die gloeilamp is zó heet dat je ‘m niet kan aanraken. We kunnen dus concluderen dat hoe heter een lichtbron wordt, hoe witter de lichtkleur oogt. Hoe kouder een lichtbron is, hoe warmer de lichtkleur is. Voor een sfeervolle ambiance wil je dus een lage kleurtemperatuur en voor functioneel werklicht wil je juist een hoge lichttemperatuur.

We horen je denken: als een lamp moet opwarmen om tot een bepaalde kleurtemperatuur te komen, hoe zit dat dan met een ledlamp die nauwelijks of zelfs niet warm wordt? Goede vraag. Voor ledlampen volstaat de Kelvin-schaal eigenlijk niet langer. Daarom is hiervoor een nieuwe wetenschappelijke meetmethode ontwikkeld, genaamd mired. Hierover gaan we echter niet uitwijden, omdat in de verlichting (en dus ook voor LED) Kelvin nog altijd de meest gebruikte aanduiding is voor een lichtkleur.

Als je de verpakking van een lichtbron bekijkt dan zal je daar altijd een lichtkleur zien staan. Meestal uitgedrukt in Kelvin. Voor verlichting zijn dit de meest gebruikte kleurtemperaturen, lichtkleurbenaming en toepassingen in Noord-Europa:

In de negentiende eeuw leefde Lord Kelvin, die geboren werd als William Thompson. Lord Kelvin was een Schotse fysicus die zich bezighield met de leer van temperaturen waarbij hij een absoluut nulpunt wilde definiëren. In 1848 introduceerde hij daarom zijn eigen absolute temperatuurschaal: de Kelvin-schaal, waarbij 0 Kelvin (“0 K”) het absolute nulpunt is.

Maar wat heeft de Kelvin-temperatuurschaal dan met lichtkleur te maken? Tsja, om eerlijk te zijn verwart ons dat ook nog steeds een beetje. In eerste instantie zouden we zeggen dat hoe hoger de kleurtemperatuur is, hoe warmer de lichtkleur is. Maar, zoals we net geleerd hebben aan de hand van het kampvuur-voorbeeld, blijkt het tegendeel waar te zijn: hoe hoger de kleurtemperatuur, hoe koeler de lichtkleur is.